BAÌ THƠ " TRÔNG CHỒNG " CỦA VUA TỰ- ĐỨC.
........

 Vua Tự Đức tên thật là Nguyễn Phúc Hồng Nhậm, lấy niên hiệu Tự Đức. Ông là vị vua có thời gian trị vì lâu dài nhất của nhà Nguyễn, từ năm 1847 đến 1883. Tự Đức là người ham học, hiểu biết nhiều và đặc biệt yêu thích thơ văn. Có rất nhiều giai thoại về Tự Đức, nhất là những chuyện vua giao thiệp với nhà văn, học giả đương thời

Bài thơ “Trông chồng” thuộc thể thơ Thất ngôn bát cú gồm 8 câu, mỗi câu 7 chữ. Điểm đặc biệt là bài thơ này được làm theo kiểu lục chuyển hồi văn, nghĩa là có thể đọc theo sáu cách:
1. Ðọc xuôi
2. Ðọc ngược
3. Bỏ 2 chữ đầu đọc xuôi
4. Bỏ 2 chữ đầu đọc ngược
5. Bỏ 2 chữ sau đọc xuôi
6. Bỏ 2 chữ sau đọc ngược

Gương tà nguyệt xế đã ngoài song
Héo hắt sao trông quá sức trông
Thương bấy thiết tha lòng héo liễu
Nhớ thêm vàng vọ má phai hồng
Vương sầu xiết tưởng chi ngôi bắc
Ðoạn thảm xui buồn vã chạnh đông
Chàng hỡi biết chăng ai bực bội
Loan hàng viết thảo tả tình chung

-Cách đọc 1(thông thường): Từ trên xuống dưới, từ trái qua phải

Gương tà nguyệt xế đã ngoài song.
Heó hắt trông ai quá rất trông.
Thương bấy thiết tha lòng héo liễụ
Nhớ thay vàng võ, má phai hồng.
Vương sầu xiết kể chi nguôi bắc.
Ý tủi thêm buồn vả chạnh đông.
Chàng hỡi biết chăng ai bội bực.
Loan hàng viết thảo tả tình chung.

-Cách đọc 2: Đọc ngược từ dưới lên trên, từ phải qua trái

Chung tình tả thảo viết hàng loan.
Bực bội ai chăng biết hỡi chàng.
Đông chạnh vả buồn thêm tủi ý
Bắc nguôi chi kể xiết sầu vương.
Hồng phai má võ vàng thay nhớ.
Liễu héo lòng tha thiết bấy thương.
Trông rất quá ai trông héo hắt.
Song ngoài đã xế nguyệt tà gương.

Cách đọc 3: Bỏ hai chữ cuối đọc từ trên xuống.

Gương tà nguyệt xế đã.
Héo hắt trông ai quá.
Thương bấy thiết tha lòng.
Nhớ thay vàng võ má.
Vương sầu xiết kể chị
Ý tủi thêm buồn vả.
Chàng hỡi biết chăng aị
Loan hàng viết thảo tả.

Cách đọc 4: Bỏ hai chữ đầu đọc từ trên xuống

Nguyệt xế đã ngoài song.
Trông ai quá rất trông.
Thiết tha lòng héo liễụ
Vàng võ, má phai hồng.
Xiết kể chi nguôi bắc.
Thêm buồn vả chạnh lòng.
Biết chăng ai bội bực.
Viết thảo tả tình chung.

-Cách đọc 5: Bỏ bớt hai chữ đầu, đọc từ dưới lên

Tả thảo viết hàng loan.
Chăng ai biết hỡi chàng.
Vả buồn thêm tủi ý.
Chi kể xiết sầu vương.
Má võ vàng thay nhớ.
Lòng tha thiết bấy thương.
Quá ai trông héo hắt.
Đã xế nguyệt tà gương.

-Cách đọc 6: Bỏ hai chữ cuối, đọc từ dưới lên

Chung tình tả thảo viết.
Bực bội chẳng ai biết.
Đông chạnh vả buồn thêm.
Bắc nguôi chi kể xiết.
Hồng phai má võ vàng.
Liễu héo lòng tha thiết.
Trông quá rất ai trông.
Song ngoài đã xế nguyệt.

Vua Tự Đức đúng là văn chương phi phàm,
Có rất nhiều giai thoại liên quan mối quan hệ đa chiều giữa Tự Đức với các nhà thơ. Đồn rằng, sau khi đọc Truyện Kiều, Tự Đức sai tìm Nguyễn Du “để đánh vài roi” vì tội khi quân khi viết về Từ Hải: “Dọc ngang nào biết trên đầu có ai!”.
Tự Đức là ông vua của một thời kỳ lịch sử phức tạp, dưới thời Tự Đức, thơ văn đã rất phát đạt, mặc dầu ông vua ham chuộng nghệ thuật này thực ra phần nhiều bị khổ vì các thi sĩ và nghệ sĩ hơn là được  vui sướng.


T.T. THO
BS( st )
11.12.12

BÀI THƠ KỲ LẠ

Nhân đọc bài thơ trên, Thầy Cô cũng liên tưởng đến một bài thơ tương tự có tựa đề là "CẢNH XUÂN".Bài thơ đọc ngược, đọc xuôi, cắt đầu, cắt đuôi từng câu mà vẫn cực hay.

Đọc "Cảnh xuân" ngay và kiểm lại xem có đúng là 8 cách đọc không nhé!

CẢNH XUÂN

Cách đọc thứ nhất là đọc xuôi, bình thường:

"Ta mến cảnh xuân ánh sáng ngời
Thú vui thơ rượu chén đầy vơi
Hoa cài giậu trúc cành xuân biếc
Lá quyện hương xuân sắc thắm tươi
Qua lại khách chờ sông lặng sóng
Ngược xuôi thuyền đợi bến đông người
Xa ngân tiếng hát đàn trầm bổng
Tha thướt bóng ai mắt mỉm cười".

Đến cách đọc thứ hai, là đọc ngược từ phải sang trái và từ dưới lên:

"Cười mỉm mắt ai bóng thướt tha
Bổng trầm đàn hát tiếng ngân xa
Người đông bến đợi thuyền xuôi ngược
Sóng lặng sông chờ khách lại qua
Tươi thắm sắc xuân hương quyện lá
Biếc xanh cành trúc giậu cài hoa
Vơi đầy chén rượu thơ vui thú
Ngời sáng ánh xuân cảnh mến ta"

Cách đọc thứ ba, là đọc xuôi như cách đọc thứ nhất, nhưng mỗi câu thơ bỏ hai chữ đầu:

"Cảnh xuân ánh sáng ngời
Thơ rượu chén đầy vơi
Giậu trúc cành xanh biếc
Hương xuân sắc thắm tươi
Khách chờ sông lặng sóng
Thuyền đợi bến đông người
Tiếng hát đàn trầm bổng
Bóng ai mắt mỉm cười"

Cách đọc thứ tư, là đọc ngược từ phải sang trái, từ dưới đọc lên, mỗi câu thơ lại bỏ hai chữ cuối:

"Mắt ai bóng thướt tha
Đàn hát tiếng ngân xa
Bến đợi thuyền xuôi ngược
Sông chờ khách lại qua
Sắc xuân hương quyện lá
Cành trúc giậu cài hoa
Chén rượu thơ vui thú
Ánh xuân cảnh mến ta"

Cách đọc thứ năm là đọc ngược từ phải sang trái, mỗi câu bỏ ba chữ đầu:

"Cười mỉm mắt ai
Bổng trầm đàn hát
Người đông bến đợi
Sóng lặng sông chờ
Tươi thắm sắc xuân
Biếc xanh cành trúc
Vơi đầy chén rượu
Ngời sáng ánh xuân"

Cách đọc thứ sáu, là đọc xuôi, mỗi câu bỏ 3 chữ cuối:

"Ta mến cảnh xuân
Thú vui thơ rượu
Hoa cài giậu trúc
Lá quyện hương xuân
Qua lại khách chờ
Ngược xuôi thuyền đợi
Xa ngân tiếng hát
Tha thướt bóng ai"

Cách đọc thứ bảy, là đọc xuôi, mỗi câu thơ bỏ bốn chữ đầu:

"Ánh sáng ngời
Chén đầy vơi
Cành xanh biếc
Sắc thắm tươi
Sông lặng sóng
Bến đông người
Đàn trầm bổng
Mắt mỉm cười"

* Còn cách đọc thứ tám, là đọc ngược từ dưới lên, mỗi câu lại bỏ bốn chữ cuối:

"Bóng thướt tha
Tiếng ngân nga
Thuyền xuôi ngược
Khách lại qua
Hương quyện lá
Giậu cài hoa
Thơ vui thú
Cảnh mến ta"


12.12.12
Thầy Cô ( lượm lặt)

Thật là tuyệt vời! Thế mới biết tiếng Việt của chúng ta độc đáo đến cỡ nào! Theo NP được biết thì một trong những nguyên nhân làm nên sự “kỳ lạ” đó chính là nhờ tiếng Việt có một số từ ghép, từ láy có các khả năng đảo ngược mà nghĩa, về cơ bản, không khác nhau:
Ví dụ:
* Từ ghép:
sáng ngời – ngời sáng, đầy vơi – vơi đầy, ngược xuôi – xuôi ngược, thắm tươi – tươi thắm, bàn luận – luận bàn, ca ngợi – ngợi ca, đấu tranh – tranh đấu, cầu khẩn – khẩn cầu, bảo đảm – đảm bảo, dịu hiền – hiền diệu, đơn giản – giản đơn, khổ cực – cực khổ, diệu kỳ - kỳ diệu, màu nhiệm – nhiệm màu, thương yêu – yêu thương, đợi chờ - chờ đợi, triển khai – khai triển. . . .
* Từ láy:
thiết tha – tha thiết, tha thướt – thướt tha, ao ước – ước ao, bề bộn – bộn bề, bồng bềnh – bềnh bồng, dào dạt – dạt dào, dập dồn – dồn dập, đày đọa – đọa đày, đau đớn – đớn đau, hắt hiu – hiu hắt, hửng hờ - hờ hửng, khát khao – khao khát, lọc lừa – lừa lọc, manh mối – mối manh, ngại ngần – ngần ngại, ngào ngạt – ngạt ngào, tăm tối – tối tăm, vương vấn – vấn vương, tả tơi – tơi tả, nhớ nhung – nhớ nhung,. . .
Nhưng chớ có bắt chước các nhà thơ đại tài mà vận dụng khả năng này của tiếng Việt vì trong tiếng Việt cũng có nhiều từ khi đảo các từ tố thì nghĩa hoàn toàn lại khác nhau:
Ví dụ:
tay trắng – trắng tay; điểm yếu – yếu điểm; vãng lai – lai vãng; công nhân – nhân công; sĩ tử - tử sĩ; bệ hạ - hạ bệ; nhân tình – tình nhân. . .(Nói cho vui vậy thôi chứ ai mà nhầm lẫn kiểu này!)
Cảm ơn Băng Sơn đã đưa một bài thơ hết sức LẠ KỲ và Thầy Cô cũng đưa một bài thơ hết sức KỲ LẠ này cho MTX giải trí.
RG, 13.12.2012
Nguyễn Phương

Cảm ơn NP có những phân tích thú vị .
Thiết nghĩ, những bài Thơ như thế nầy , nếu đem vào giáo án sẽ
rất là có ích cho học sinh...
Bởi , NP là ông giáo dạy Văn, nên " nó" sẽ là những bài Thơ ...rất đẹp !
Cái nầy kêu bằng ..."đẹp xấu tùy người đối diện"
Đôi khi "Thơ " cũng có thân phận như " người". Há?

BS.14.12.12